Een beetje een vreemd gevoel bekruipt me nu ik ga voldoen aan de oproep een stukje te schrijven voor KoppeLinks. Zit nu meer dan 2 weken thuis. Min of meer gedwongen in quarantaine en eigenlijk alle tijd om even wat te schrijven. Toch ontbreekt er iets. De dagelijkse coronahectiek houd me bezig. WDOD staat toch iets verder van me af op dit moment. Water onze eerste levensbehoefte even op de 2e plaats. Afgelopen drie maanden moesten leraren, mensen uit de zorg, politie en de boeren door acties aandacht trekken om hun gelijk te halen. Nu hebben ze terecht alle aandacht, maar nu met een heel andere reden.
Nogmaals terugkijkend: de afgelopen periode hadden we het voortdurend over klimaat, duurzaamheid en dat soort dingen. Hele belangrijke akkoorden werden ondertekend. Veel afgestemd op diverse niveaus. Het klimaatbeleid voor Europa stond in de schijnwerpers, Timmermans meldde: er ging echt wat gebeuren! En inderdaad er is wat gebeurd. De luchtverontreiniging is nagenoeg verdwenen nu met die Corona zag ik op het journaal. Eerst in China mooie resultaten, nu ook in Nederland. Met die luchtverontreiniging dan voor de duidelijkheid.
En dan dat virus. Wat een mooie aanpassing (vanuit het virus gezien dan). Niet meer afhankelijk van wat spaarzame vleermuizen, maar zodanig geadapteerd dat ze het meest succesvolle organisme op aarde kunnen gebruiken voor eigen gewin. Dat noem ik nog eens een stap voorwaarts (voor dat virus dan). Eigenlijk een soort biodiversiteit op virusniveau. Een nieuw gemuteerd virus wat een succesvirus blijkt te zijn en de wereld aan het veroveren is via de mensheid. De mensheid is in oorlog hoor ik en dat klopt. We zullen dit succesvirus moet bedwingen. We moeten dit virus overleven.
Zo herinner ik me ook een stelling die geponeerd werd tijdens een lezing over duurzaam handelen binnen de waterschappen. Eenzelfde soort oproep: Willen we als mensheid overleven moeten we ons aanpassen. De aarde overleefd ons wel, de aarde gaat gewoon verder maar wel zonder ons, want we hebben onze leefomgeving vernietigd. Net als dat virus, dat houdt ook op als wij zijn vernietigd. Ik zie een parallel. Het is maar van welke kant je het bekijkt.
Ik kan het hier bij laten voor dit stukje, maar ik kom op stoom merk ik. Wordt wel een lang stukje tekst vermoed ik, het moet maar, ik heb de tijd. Ik claim twee extra pagina’s. Doe ik de volgende keer geen stukje als compensatie. Ik wil het graag hebben over het thema
Biodiversiteit
Ergens medio jaren 90, vorige eeuw alweer, maakte ik voor het eerst kennis met het fenomeen “Biodiversiteit”. Ik las het “ingedikte” MT-verslag (zeg maar een besluitenlijst, want een verslag was het niet meer) van Heemraadschap Fleverwaard, mijn toenmalige werkgever. Dat was in de tijd van eutrofiering, waterverontreinigingen, bodemsaneringen en hinderwet. Zuiveringsslib werd nog verwerkt bij agrariërs en op bouwkavels. We deden toen alles nog anders, destijds lagen de aandachtsgebieden ook anders, voornamelijk gericht op kosten en efficiëntie. Immers de Flevopolders, het beheersgebied van heemraadschap Fleverwaard, waren nog in opbouw. En die gekte rondom Oostvaardersplassen, natuur van maken? Goede grond en zeer geschikt voor productie voor onze graanschuur. Gekte!! Moet je kijken naar die wildernis naast de Knardijk. Dat was geen gezicht! Het waterschap onwaardig. Dat was de gemiddelde houding van de waterschapper. Maar voorzichtig ook andere geluiden, de roep om natuurvriendelijke oevers binnen projecten. Weliswaar onder aanvoering van subsidietrajecten vanuit Brussel. Maar de geluiden waren er. We kregen zelfs ecologen in dienst. Komt door die biodiversiteit werd er angstig gefluisterd.
Ik vervulde destijds naast projectleider Nieuwbouw ook (noodgedwongen) de rol van coördinator van de afdeling Nieuwe werken. Vanuit die rol mocht ik af en toe meedenken in dergelijk nieuwigheden als biodiversiteit en aanschuiven bij het MT (ja, zo heet dat als je er eigenlijk niet bij hoort, geen beslisstem hebt). Destijds was de gedachte dat biodiversiteit wel eens een belangrijke wegingsfactor kon worden bij onze taken als waterschapper. En dus binnen nieuwe initiatieven, projecten of (wettelijke) opgaven. Het MT kwam er niet uit. Er werd nog gestuurd en gedacht vanuit kosten, efficiëntie in de beheertaken en productie (of beter: meegaan in de opbouw van de polders). Ik kon me dan ook niet voorstellen dat het toenmalig zittend bestuur, bestaande uit agrariërs en vertegenwoordiging kamer van koophandel, warm zou gaan lopen voor iets als biodiversiteit. We waren er gewoon nog niet aan toe.
Maar grote subsidiebijdragen, via de provincie Flevoland, zorgde dat we wel moesten! Hier was het bestuur wel gevoelig voor. Zo maakte ik voor het eerst kennis met een combinatie van belangen. Onder aanvoering van de EU gingen we natuurvriendelijke oevers aanbrengen in het project “Verbetering waterhuishouding Zuid-Oostelijk Flevoland” (ik vind het nog steeds een hele mooie naam voor een project). Flinke pot Europees geld mee en het bestuur ging om, natuurvriendelijke oevers aanleggen. En we gingen voor het eerst agrariërs overhalen een strook kavel “op te offeren” voor natuur. Ongehoord! Goede grond opgeven voor riet en ratten. En overhalen was het: Strook grond ter beschikking stellen, anders gaat het project niet door. Stimuleren noemden we dat! We gingen natuur brengen in een nieuwe polder in opbouw met z’n pioniersvegetatie. Het project was geïnitieerd om de fruittelers in het voorjaar van voldoende water te voorzien om de bevriezing van de bloesems tegen te gaan. Gericht op productie dus. Het waren de eerste biodiversiteitstappen. En zoals onze ecoloog Jeroen Roos (ook een mooie naam voor een ecoloog) het destijds omschreef “oases in een grote dorre natuurwoestijn” moest duidelijk maken dat dit inderdaad eerste stappen waren.
Afgelopen weken moest ik veel aan die tijd denken. Ondertussen zijn we 25 jaar verder. En weer komt het thema biodiversiteit langs. Nu niet in de rol van aanschuiver bij het MT, maar als AB-lid namens Water Natuurlijk. Het kan raar lopen.
Medio februari 2020 ontvingen de AB-leden de stukken voor de AB-vergadering van WDOD, met als agendapunt 03-D Biodiversiteit, met als voorstel:
- Kennisnemen van de “Notitie biodiversiteit”.
- De huidige activiteiten t.a.v. biodiversiteit voortzetten, aanvullende maatregelen in de bedrijfsvoering nemen en optimaal in spelen op initiatieven van derden.
In de samenvatting van het voorstel stond het al: In het Coalitieakkoord is afgesproken dat een notitie biodiversiteit wordt opgesteld die duidelijk maakt wat we als waterschap bijdragen aan het verbeteren, in stand houden en herstellen van de biodiversiteit. A.d.h.v. deze notie bepaalt het bestuur of er een uitvoeringsprogramma noodzakelijk is.
De gepresenteerde “Notitie biodiversiteit” geeft aan dat het waterschap al meer doet als haar wettelijke verplichtingen. We zien wel kansen! En in samenwerking met anderen kunnen we misschien nog meer kansen vinden. Gezien de beleidvoornemens van derden zijn vandaar uit de nodige initiatieven te verwachten op het gebied van biodiversiteit. Hier gaan we op inspelen. Dus een uitvoeringsprogramma wordt niet nodig geacht. Wel gaat WDOD werken aan meer bewustwording bij medewerkers.
Tsja, wat is dit nu? Wat moeten we hier nu mee? Het is dezelfde houding als in het MT destijds, 25 jaar geleden. Erg belangrijk die natuur. Maar er zijn grenzen! Alleen als anderen daar wat mee gaan doen of een bijdrage leveren, ja dan doen we mee. Zien we kansen. En hoezo meer bewustwording bij medewerkers? Die zijn al 25 jaar bezig met bewustwording. Water en natuur is een symbiose. Die horen bij elkaar. Ik vond het veel en veel te mager!
Anderen, derden:
– LTO Noord, het Drents Landschap, Natuur en Milieufederatie Drenthe en Natuurmonumenten hebben een Agenda opgesteld: “Agenda boer, burger en biodiversiteit”. Deze agenda wordt ondersteunt door het Drents Agrarisch Jongeren Kontakt, Agrarische Natuur Drenthe en Landschasbeheer Drenthe. Hierin opgenomen een opmaat naar een actieprogramma biodiversiteit 2019 – 2023.
– LTO Noord, Staatsbosbeheer, Landschap Overijssel, Natuur en Milieu Overijssel, IJsselandschap hebben een document opgesteld: “De tijd is rijp en groen”. Een Deltaplan biodiversiteitherstel Overijssel.
– Waterschap Scheldestromen: Notitie Visie biodiversiteit.
– PvdA-Steenwijkerland*: document “Toekomstig Natuurlijke wateromgeving”. De combinatie groen en water bevordert de biodiversiteit in de watersystemen en zorgt voor een robuustere, veerkrachtigere, natuurlijke leefomgeving.
– PvdA-fractie WDOD*, samen met natuur geborgd: PvdA wil bloemrijke dijken. Goed voor de stevigheid van dijken en biodiversiteit.
– Fracties Water Natuurlijk, PvdA* en Natuur Geborgd van WDOD: Notitie biodiversiteit, waarin aansluiting bij het Deltaplan biodiversiteit wordt voorgesteld.
(* PvdA beschouw ik nu als anderen, we doen niet mee met de waterschapverkiezingen)
Terug naar het WDOD van nu. De notitie biodiversiteit leert dat biodiversiteit geen integraal onderdeel is van beleid en bedrijfsvoering bij WDOD. Hierdoor worden kansen gemist. De bijdrage van WDOD voor het thema biodiversiteit blijft hierdoor onder de maat, ondanks de ondertekende intentieverklaringen bij de anderen. Dat was voor Water Natuurlijk reden om samen met Natuur geborgd (onze Mark Tuit) een motie in te dienen.
Verzoek aan Dagelijks Bestuur:
– Bij beleidsvoorstellen betrekking hebbende bij inrichting en beheer, de mogelijkheden voor behoud en herstel biodiversiteit te betrekken;
– Biodiversiteit als integraal onderdeel te betrekken bij de uitvoering van de bedrijfsvoering.
– Over 2 jaar te rapporteren aan het AB over de voortgang.
De motie werd met de grootst mogelijke meerderheid aangenomen. Maar vond steun van het gehele AB, waarna ook het DB meeging. Bijzonder was dat Obe Brandsma (fractievoorzitter WN) door het AB werd bedankt voor de energie die hij hier ingestoken had. Ik voelde een welgemeend applaus aankomen, maar dat bleef hangen.
Hiermee werd het thema biodiversiteit winnaar! Vanuit het bestuur WDOD een kaderstellende, stimulerende maatregel naar de organisatie. Biodiversiteit staat bij WDOD nu waar het hoort, in hetzelfde rijtje als duurzaam en klimaat. Het zit nu verankerd in het DNA van het waterschap en haar medewerkers, in ons doen en laten (hoezo, verbeteren bewustwording?). We hebben er wel 25 jaar over gedaan!
Wim Konter
