Opinie – Het water staat de gemeente aan de lippen

De gemeente Steenwijkerland wordt geconfronteerd met oplopende tekorten voor de jeugdzorg: een van de belangrijkste tegenvallers die maakt dat de gemeente zal moeten bezuinigen. Tijdens de behandeling van de perspectiefnota zal blijken wat dat betekent voor andere financiële keuzes die we te nemen hebben: denk bijvoorbeeld aan de bespeelbaarheid van de sportvelden of aan de rondweg om Blokzijl.

Veel mensen hadden er bij de decentralisaties van de jeugdzorg, Wmo en participatiewet in 2015 een hard hoofd in: komt het wel goed? Op zich was die angst niet vreemd. De decentralisaties gingen immers gepaard met enorme bezuinigingen. Met veel pijn en moeite slaagden gemeenten er door heel het land in om de zorg voor kinderen en ouderen op peil te houden. Maar de rek is er nu echt wel uit en is het geld op. In plaats van dat het Rijk in deze economisch gouden tijden met voldoende extra geld over de brug komt, houdt minister Hoekstra de hand op de knip. Sterker, het kabinet verergert met verkeerde maatregelen de problemen juist.

Met de invoering van abonnementstarief van € 17,50 in de Wmo zadelen ze gemeenten op met een explosie van de hulpvraag. Waar gemeenten eerst zelf een inkomensafhankelijke eigen bijdrage konden vragen, kunnen vermogende ouderen goedkope huishoudelijke hulp via de gemeente aanvragen. Wij willen graag dat iedereen de zorg krijgt die nodig is om zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen zijn, maar wij zijn er voorstander van dat de bijdrage evenredig naar draagkracht worden verdeeld.

Ook de solidariteit tussen gemeenten wordt op de proef gesteld. Niet elke gemeente heeft bijvoorbeeld woonvormen voor ernstig gehandicapte kinderen. Gemeenten waar deze huizen wel staan, hebben pech, want zij moeten de rekening betalen, ook als de ouders elders wonen. Dat kan al snel in de tonnen lopen. Nu worden veel taken in de jeugdzorg regionaal ingekocht en worden overschrijdingen gedeeld, maar steeds meer gemeenten kijken elkaar met scheve ogen aan. Zeker als de reserves op zijn en er bezuinigd moet worden.

Voor inwoners is dit niet te volgen. Het Rijk heeft in 2018 alleen al € 11 miljard niet uitgegeven. Waarom staan kinderen in de ene gemeente een half jaar op een wachtlijst, terwijl ze in de andere snel geholpen worden? Het kan niet zo zijn dat gemeenten worden afgescheept met € 350 miljoen, terwijl alleen al in de jeugdzorg € 1,2 miljard nodig is. Een schijntje, een druppel op de gloeiende plaat. En wanneer je de tekorten in de Wmo en de participatiewet er bij op telt en je op een totaal van zo’n € 2 miljard lijkt uit te komen, zelfs een belediging.

Het is onverstandig om de jeugdzorg ‘terug te geven’ aan het Rijk. Dat lost niets op en zal alleen maar tot onrust leiden onder de mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben. Nee, het Rijk zal de lokale overheid nu eindelijk eens serieus moeten nemen. Niet met nog meer actieplannen, maar met een fatsoenlijk budget. € 2 miljard is er nodig. Veel geld, maar het is nog steeds € 9 miljard minder dan de € 11 miljard die het kabinet in 2018 niet heeft uitgegeven.